تاریخچه لیگ فوتبال ایران(قبل از انقلاب)
1339 _ مسابقات لیگ منطقه
ای باشگاههای ایران (اولین جام در دستان جنوبی ها)
عمر فوتبال در ایران با عمر نفت برابر است. آبادان
سرزمین نفت ایران است. كارخانجات انگلیسی و شركت‌ها و موسسات نفتی، در سال‌های دور
به ایران آمدند. در سال‌های حدود ابتدای قرن حاضر فوتبال به عنوان دستاورد
انگلیسی، از آبادان و مسجد سلیمان در ایران شروع شد. اولین نسل فوتبال در ایران از
آبادان آغاز شد در حالیكه آبادان را همین امروز مهد فوتبال ایران می‌دانند .
در اولین لیگ ایران كه با تلاش تیمسار مکری، رئیس
فدراسیون وقت برگزار شد. بنابر تصمیم فدراسیون در6 منطقه ایران مسابقاتی به صورت
مقدماتی برگزار شد و سپس 6 تیم برتر از 6 منطقه در رقابت‌هاینهایی حضور یافتند و
در نهایت تیم جم (شاهین) آبادان با 10 امتیاز از 5 مسابقه قهرمان ایران شد.شاید
یکی از قدیمی ترین مسابقاتی که در تاریخ فوتبال ایران به ثبت رسیده ، دیدارهای
متمرکزی بود که در این سال برگزار و با قهرمانی شاهین آبادان به پایان رسید.اما
چون اکثریت تیم های حاضر در این مسابقات ، منتخب استانها بودند نمی توان نام آن را
رقابت های باشگاهی یا لیگ نهاد.ولی باز هم بهنوعی میتوان این بازی ها را جرقه ی
ایجاد لیگ در ایران دانست. در مسابقات این سال ، تیم شاهین آبادان با حضور
ستارگانی مثل شاعری، حمید جاسمیان، پرویز دهداری، حمید برمكی، منوچهر سالیا،
پورجانكی و ...به عنوان قهرمانی رسید.
تیم فوتبال اصلی این شهر یعنی صنعت نفت ایران در
سال 1960، یعنی 49 سال قبل همراه با كشورهای عربستان، كویت و ونزوئلا، سازمان اوپك
را تشكیل دادند. نفت آبادان كه از دهه 50 در فوتبال ایران حاضر بوده و ستارگانی
مثل ابراهیم قاسمپور، حسن نظری، عبدالرضا برزگری و علیرضا فیروزی را تقدیم كشور
كرده است هنوز زنده، اما در جایگاه واقعی خود در فوتبال ایران قرار ندارد.به هر
حال برسی این موضوع در این مجال نمیگنجد ولی ما امیدواریم تا تمامی تیمهای با ریشه
فوتبال ایران مثل تراکتور سازی،ماشین سازی،صنعت نفت،پاس و... هرچه سریعتر به
جایگاه اصلی خود در ماراتن فوتبال دست یابند.
1349 _ مسابقات لیگ منطقه ای باشگاههای ایران (تاج آبی روی سر آسیا)
دهه 40 زمان شکوفایی باشگاه تاج بود. این تیم با
تیم هی خارجی چون: راپیدوین اتریش،تورپیدوی موسکو،اسپارتا پراک چک، دوسلدورف
آلمان،کریستان پرو و تیم های دیگری از کشورهای برزیل،سوئیس،ترکیه،سوئد و آذربایجان
بازی های دوستانه برگزار کرد که موجب شهرت بیشتر این باشگاه شد.در این دهه ،
باشگاه تاج با به خدمت گرفتن رایکوف یوگوسلاو تحولی شگرف در فوتبال استقلال و حتی
ایران به وجود آورد.نسل ماندگار فوتبال ایران به خصوص استقلال، در این دهه شکل
گرفت.افرادی چون ناصر حجازی، منصور پورحیدری،نصر ا.. عبدالهی،پرویز قلیچ خانی،علی
جباری،فرامرز ظلی،جلال طالبی،جواد قراب،غلامحسین مظلومی،عزت جانملکی، ایرج دانائی
فرد، منصور رشیدی، حسن روشن و ... از جمله آنان بودند.
در سال 49 تاج دو قهرمانی مهم را از آن خود
کرد. قهرمانی در لیگ و قهرمانی در آسیا .
در فروردین سال 1349 و در باشگاه لبریز از تماشاگر
امجدیه، تیم های تاج از ایران هاپوئل اسراییل فینال جام باشگاهای آسیا را برگزار
کردند. در این دیدار تیم تاج تا دقیقه 83 یک بر صفر عقب بود که در این دقیقه غلام
وفا خواه که به مرد جامها معروف بود، گل تساوی را وارد دروازه حریف کرد و کار به
وقت اضافه کشیدکه تیم تاج با گل مسعود معینی مدافع پیش تاخته خود در وقت اضافه
قهرمان آسیا شد.
ترکیب تیم تاج که قهرمان آن دوره شد عبارت بود از : ناصر حجازی، علی جباری ،مهدی
لواسانی ،جواد ا.. وردی ،کاروحق وردیان ،مسعود معینی ،غلامحسین مظلومی ،عزت
جانملکی ،جواد قراب ،اکبر کارگرجم ،علیرضا حاج قاسم ،نصر ا...عبداللهی ،مهدی حاج
محمد ،عباس مژدهی ،منصور پورحیدری و مسعود مژدهی یاران کمکی این تیم: غلام وفاخواه
از عقاب و محمود خوردبین از پرسپولیس بودند. سرمربی تیم رایکوف از یوگسلاوی بود.
در بازی های لیگ منطقه ای هم که جدی تر از دوره
قبل برگزار شد تیم تاج موفق شد با شکست دو بر یک تیم قدرتمند پاس در بازی فینال
قهرمانی را از آن خود کند.
در ترکیب تیم قهرمان در بازی فینال بازیکنانی چون
((ظلی، بادکوبه، کارگر جم، گودرز حبیبی، لواسانی، پورحیدری، قلیچ خانی، حاج قاسم،
منشی زاده، غلامحسین مظلومی، علی جباری، طاهری، جان ملکی، فرزامی، عبدالهی، طالبی،
حق وردیان، حاج محمد قراب، عباس مژدهی و مسعود معینی)) به مربیگری رازکورایکوف به
میدان حضور داشتند و تر کیب پاس نیز متشکل از ((نیک نفس، حبیبی، حلوایی، کازرانی،
هوشنگی، همایون شاهرخی، مهدی مناجاتی، خمسه، شیدایی، یاوری، میرزا حسن، فتاحی،
احمد زاده، شرفی، نصیری و مالکیان)) با مربیگری شهیدی به میدان رفتند.
در این دوره بازی ها به شکل منظم تری برگزار میشد و برای
نخستین بار 20 تیم از نقاط مختلف ایران در آن شرکت داشتند که در 4 گروه 5 تیمی با
یکدیگر به رقابت پرداختند.در پایان این بازی ها حسین کلانی از پرسپولیس با 7 گل
زده عنوان آقای گلی را از آن خود کرد.
نحوه انجام بازی ها:
مرحله اول
نحوه تقسیم بندی تیم ها: حضور 20 تیم در 4 گروه
گروه اول (کرمان): پیکان تهران، تاج آبادان، راه کرمان، خانه
جوان اصفهان، آرش بندر انزلی.
گروه دوم (رضائیه): تاج، کارگر آبادان، پاس همدان، پرسپولیس
رضائیه، نیروی کرمانشاه وجعفری سنندج.
گروه سوم (رشت): پاس تهران، گیوبندر انزلی، تاج گنبد، تاج رشت،
آریا مشهد.
گروه چهارم (اصفهان): برق تهران، تاج اهواز، تاج بویر احمد،
پاس مشهد، جوانان اصفهان، تاج شیراز.
صعود کنندگان از این مرحله:
گروه اول: 1- تاج آبادان 2- پیکان تهران
گروه دوم: 1- تاج تهران 2- کارگر آبادان
گروه سوم : 1- پاس تهران 2- آریا مشهد
گروه چهارم: 1- برق تهران 2- تاج شیراز
مرحله دوم
گروه اول: پاس تهران، پرسپولیس تهران (پیکان)، تاج شیراز، برق تهران
گروه دوم: تاج تهران، تاج آبادان، کارگر آبادان، آریا مشهد
صعود کنندگان از این مرحله:
گروه اول : 1- پاس تهران 2- پرسپولیس تهران
گروه دوم : 1- تاج تهران 2- تاج آبادان
نیمه نهایی
تاج آبادان 2 - پاس
تهران 4
تاج تهران 1 - پرسپولیس
تهران 1 (3-0)
در این بازی تیم پرسپولیس به خاطر اعتراض به نحوه قضاوت داور زمین را ترک کرد و در
نتیجه تیم تاج با رأی کمیته برگزاری بازیها 3- صفر برنده شد.
دیدارنهایی
تاج تهران 2 - پاس تهران 1
1350 _ مسابقات لیگ منطقه ای باشگاههای ایران (کودتای
سرخ)
در سال 1350 نیز لیگ ایران به شکل منطقه ای برگزار
میشد.در این سال تیم پرسپولیس به مقام قهرمانی رسید و پاس دوم شد.نکته جالب توجه
اینکه تاج که یک سال قبل دو قهرمانی بزرگ در ایران و آسیا کسب کرده بود در لیگ
منطقه ای امسال به مقام سوم رسید!
پرسپولیس همه چیزش مقتدر بوداخرین دوره جام منطقه ای ایران در سال 1350با حضور
8تیم یعنی پرسپولیس ، پاس، استقلال(تاج سابق)، عقاب ، سپاهان ، تاج مسجد سلیمان ،
جم ابادان و تاج نوشهر برگزار شدو در پایان این سرخ پوشان تهران بود که با کسب 26
امتیاز از14 بازی خود وکسب 13پیروزی ،یک تساوی وبدون باخت به مقام قهرمانی رسید.
در آن سال پرسپولیس با حضور بازیکنانی نظیر :
صفر ایرانپاک و حسین کلانی و همایون بهزادی و جعفر
کاشانی و ابراهیم آشتیانی و علی پروین و مهراب شاهرخی و برادران وطنخواه و اصغر
ادیبی و فریدون معینی و هادی طاووسی و محمود خوردبین و اسماعیل حاج رحیمی پور و
ایرج سلیمانی و اکبر محمدی و کاظم بیاتی که اکثرا جزو سرداران تیم ملی ایران بودند
یکی از دورانهای اوج خود را سپری می کرد و توانست با قاطعیت عنوان قهرمانی را بدست
آورد .
این دوره آخرین دوره ای بود که بازی های لیگ در
ایران بصورت منطقه ای برگزار میشد. در آن سال فدراسیون فوتبال به فکر برگزاری بازی
ها به صورت حرفه ای تری افتاد.
قهرمان به خاطر تغییراتی که در فدراسیون فوتبال
پیش آمد یک فصل را بیرون ماند. البته پرسپولیس در آن ایام تبدیل به یک تیم حرفه ای
شده بود وعملا در رقابتهای داخلی شرکت نمی کرد وبه مصاف حریفان خارجی خود می
رفت.ایجاد مقدمات و برطرف سازی محدودیت ها برای برگزاری جام تخت جمشید باعث شد تا
لیگ ایران یک سال تعطیل گردد و پس از این وقفه ی یکساله مجددا فوتبال ایران کار خود
را با لیگ تخت جمشید آغاز کرد.
1352 _ مسابقات جام تخت جمشید (تاجگذاری پرسپولیس
در تخت جمشید با حماسه شش تایی ها)
تعطیلی یکساله فوتبال ایران باعث شد تا بسیاری از
تیم ها به فکر آماده سازی و برگزاری اردوهای مختلف در کشورهای خارجی بیفتند.یکی از
این تیم ها پرسپولیس بود.در دی ماه سال 1351 پرسپولیس طی سفری به کویت دو بازی با
تیمهای باشگاهی العربی و القادسیه برگزار نمود که در بازی اول دو تیم 1 – 1 مساوی
شدند و در بازی دوم پرسپولیس با نتیجه 1 – 2 به پیروزی رسید . در اسفند ماه سال
1351 پرسپولیسیها دست به یک سفر یک ماهه به کشورهای جنوبی خلیج فارس و خاور میانه
زدند و در هر یک از کشورهای قطرو بحرین و عربستان و لبنان یک بازی انجام دادند که
حاصل آن سه پیروزی و یک تساوی بود . همه اینها مقدمه ای بود برای حضور طوفانی
پرسپولیس در لیگ.
به هر حال پس از یکسال فوتبال ایران دوباره استارت
خورد و بالاخره فدراسیون فوتبال طرح برگزاری جام تخت جمشید را ارایه کرد.سطح
برگزاری این لیگ از لیگ منطقه ای بسیار بالاتر بود.ضمن اینکه دیگر خبری از بازی
های تکحذفی نبود و برای نخستین باز بازی های لیگ ایران به تقلید از لیگ های معتبر
جهان بصورت رفت و برگشت و در یک گروه برگزار میشد.اما کمبود امکانات و وجود
محدودیت های زیاد در انجام مسابقات به این نحو باعث شد تا لیگ ایران در اولین دوره
حرفه ای خود فقط با 12 تیم شروع بکار کند.
اولین دوره جام تخت جمشید در سال 1352 در حالی آغاز شد که از همان ابتدا همه
فوتبال دوستان شانس قهرمانی را به یکی از این دو تیم داده بودند و از همان
ابتدا همه برای روز بازی پرسپولیس تاج لحظه شماری میکردند.
اما پرسپولیس دراین فصل چهره ای دیگر داشت. این
تیم در 22 بازی15بردو7 مساوی در کارنامه خود ثبت کردو بدون باخت با 37 امتاز بر
بام قهرمانی نشست. این تیم با 46 گل زده آتش به جان حریفان کشید که دقیقا 6گل این
تیم در یک بازی تقدیم تیم تاج شدو تاج در هم شکست.
شانزدهم شهریور یک تاریخ ماندگار در قلب طرفداران پرسپولیس است. تاریخی که در دلش
وقایع شیرینی را جای داده است.سال1352 زمانی که جام معروف تخت جمشید متولد شدهیچ
کس فکرش را نمی کرد پرسپولیس رقم زننده ی حادثه ای باشدکه بعد از گذشت چندین سال
هیچگاه از ذهن طرفدارانش خارج شود. پرسپولیس در روز 16شهریور 1352خاطره ای را در
ذهن هوادارانش رقم زد که پس از 40 سال هنوز از اذهان فوتبال دوستان پاک نشده است.
بد نیست در ابتدانگاهی به تغییر وتحولات
فوتبال ایران در ان ایام بیندازیم و سپس به ان حماسه تاریخی اشاره کنیم کنیم
و آنچه را که بزرگان پرسپولیس گفته اند به رشته تحریر درآوریم.در 16شهریور
1352برتاج چه گذشت؟دو گل از 6 گل را در نیمه دوم ناصر حجازی دریافت کرد. هیچ
دوربین تلویزیونی این مسابقه را پوشش نداده و معدود تصاویر موجود در آرشیو صداو
سیما نیز معدوم شده است!پرسپولیس در ان سال آلن راجرز انگلیسی رابه عنوان سرمربی
در خدمت داشت که پرسپولیس را به قهرمانی لیگ منطقه ای باشگاه های ایران در فصل
50رسانده بود. درست یک ماه مانده به بازی حساس پرسپولیس و تاج ،راجرز ایران را به
مقصد کشورش ترک می کند تا مدتی را در کنار خانواده اش باشد. در این ایام همایون
بهزادی کاپیتان پرسپولیس هدایت تیم را بر عهده می گیرد.خودش تیم را جمع و جور می
کند و منتظر بازگشت راجرز می ماند.درست شب قبل ازبازی بهزادی شخصا به فرودگاه مهر
آباد می رود و او را به منزل می رساند. فردا که تیم جمع می شود راجرز هدایت تیم را
بدست می گیرد. بعد از یک مشورت با بهزادی ، ارنج را انتخاب می کند.بهزادی در این
دیدار معروف پرسپولیس –تاج سال 52 با بازوبند کاپیتانی خود سه بار دروازه آبیها را
فرو ریخت.
اما پرسپولیس با این ترکیب پا به میدان می گذارد: بهرام مودت ، مسیح مسیح نیا ،
ابراهیم اشتیانی ، رضا وطن خواه ،جعفر کاشانی ،اصغر ادیبی ،ایرج سلیمانی ، علی
پروین ، اسماعیل حاجی رحیم پور ، حسین علی کلانی و همایون بهزادی با پیراهن سرخ به
میدان رفتند. و هادی طاووسی، محراب شاهرخی، فریدون معینی، ، صفر ایرانپاک، محمد
دستجردی، محمد رضا خلعتبری، حسین قره خانی، حسین بهاریان، داوود میر طوسی، محمود
خورد بین هم از روی نیمکت شاهد پیروزی قاطع تیمشان بودند.راجرز هم هدایت تیم را بر
عهده داشت و امینیان هم سرپرست تیم بود.
برای تیم نائب قهرمان تاج هم بازیکنانی مثل رایکوف
در ابتدای کار منصور رشیدی ، نصرالله عبد اللهی ، مرحوم عزت جانملکی ، اکبر کارگر
جم ، جواد الله وردی ، جواد قراب ، علی جباری ، کارو حق وردیان ، رضا عادلخانی ،
غلام حسین مظلومی و حسن روشن را به میدان فرستاد ، اما رایکوف برخلاف راجرز مجبور
شد در نیمه دوم سه تعویض انجام دهد و ناصر حجازی ، ومسعود مژدهی و هادی نراقی را
به میدان فرستاد.تعویض هایی که هیج کمکی به نجات تاج نکرد. 35دقیقه بازی پایاپای
وگل مردود تاج !
باری با سوت نیکلای پتریچیانو رومانیایی آغاز می
شود. در آن روز محمود خوشخوان و اکبر حق بین ماموریت داشتند این داور را همراهی کنند
35 دقیقه ابتدای بازی همه چیز پایاپای بود.هیچ کس احتمال نمی داد که پرسپولیس به
یکباره تبدیل به گلوله آتشین شود و کار را به گونه ای عجیب به پایان ببرد. در
دقیقه 32سانتر تند وتیز ابراهیم آشتیانی با دفع ناقص منصور رشیدی همراه میشود و
کلانی مو طلایی کار را تمام می کند. گل اول رقم می خورد ، اما تاج بلافاصله گل را
جواب می دهد. در دقیقه 16غلام حسین مظلومی آقای گل آن فصل فوتبال گل تساوی را می
زند ، اما پرچم داور حکایت از افساید بودن موقعیت مظلومی دارد. آن یک گل هم
پذیرفته نمی شود تا به قول جواد الله وردی مدافع آن روز تاج ، زلزله بر سر آبیها
خراب شود.
چه کسی باور می کرد؟ تاج بعد از این گل از هم
پاشید. هر توپ سرخ که به سمت دروازه ابییها می آمد بدون هیچ مقاومتی وارد دروازه
می شد. سلیمانی در دقیقه 45 حساب کار را دو بر صفر می کند همایون بهزادی در
دقیقه50 گل سوم را رقم میزند و سلیمانی در دقیقه 56 نتیجه را چهار بر صفر می کند.
تاج تسلیم محض می شود . ناصر حجازی جای رشیدی را می گیرد ، اما او هم2باردروازه اش
باز می شود یک بار در دقیقه 86 و یکبار در دقیقه 90و هر دو گل توسط بهزادی. می
گویند بعضی از طرفداران پرسپولیس گل آخر را ندیده اند و برای سریع رسیدن به
منزلشان زود تر ورزشگاه را ترک کرده اند. تاج ی ها می گویند اگر تا صبح ، بازی
ادامه داشت باز هم گل می خوردند. واقعا چرا تاج آ ن طور قافیه را باخته بود؟ تیم
متمول دولت وقت چرا قادر به مقاومت کردن نبود؟
روز آرام برای داور رومانیایی؛ پتریچیانو روز
راحتی را سپری میکرد تا قبل از این بازی بارها کارت زرد و قرمزبه بازیکنان دو طرف
داده شده بود.تا قبل از این دیدار رضا وطنخواه ، عزیز اصلی ، همایون بهزادی وحسین
کلانی از پرسپولیس ومهدی لواسانی ازتاج از زمین مسابقه اخراج شده بودند ، اما در
این بازی و در فشار حملات پرسپولیس هیچ اتفاقی نیفتاد و داور رومانیایی یک روز
راحت و خوب را پشت سر گذاشت وبا خیال اسوده ایران را به مقصد کشورش ترک کرد.
تیتر های حماسی برای پیروزی مقتدرانه:
فردای آن روز دو هفته نامه ی مشهور کشور یعنی
دنیای ورزش و کیهان ورزشی بخشی از مطالب خود را به این بازی اختصاص دادند.کیهان
کمی برای تفاوت از رقیب تیتر زد : «این 3تن شش بار دروازه تاج را لرزاندند» و عکس
بازی دو تیم راروی جلد خود چاپ کرد.اما دنیای ورزش نوشت :«معجزه سرخ پوشان»در مطلب
مربوط به این بازی امده بود :«اگر پرسپولیس دیشب را با آژاکس قهرمان نامدار اروپا
مقایسه کنیم ره به خطا نرفته و سخنی به گزاف نگفته ایم. مگر اینکه درمیان صحبت از
ارزشهای مادی در میان باشد که در این میان مشخص است که هیچ کدام از بازیکنان بزرگ
اژاکس هم مقدار نیستند .» اگر امروز این اتفاق تکرار می شد خدا میداند این همه
روزنامه چه تیتر هایی میزدند و چه بلایی بر سر تاج نازل می کردند!!
می گویند بعد از پایان بازی تاجی ها بر روی زمین
افتاده بودند و توانایی حرکت کردن نداشتند. پرسپولیسی ها وقتی این صحنه را دیدند
به سمت یاران ابی پوش رفتند و زیر بغل انها را گرفتند و کمک کردند تا ابی پوشان
زودتر غم را از دل بیرون کردند و راهی رختکن شوند. حرکاتی که گفته می شود زیر بارش
شدید تشویق طرفداران پرسپولیس صورت گرفته بود.
بعد از بازی همه ی تاجی ها به دنبال مقصر بودند.
در این میان تیمسار خسروانی مدیر وابسته این باشگاه دو روز بعد از حادثه با حضور
در جمع بازیکنان تاج همه را مورد شماتت قرار داد. خسروانی که به شدت عصبانی بود به
بازیکنان گفت: این تیم را منحل می کنم و عکس شما را بر سر در باشگاه می زنم و زیرش
می نویسم که شما مایه ننگ این باشگاه هستید. این جمعه هیچگاه به دل جواد الله وردی
ننشست. او در میان بازیکنان تاج بلند شد و به رئیس با نفوذ تاج گفت : اگر ما ننگ
باشگاه هستیم شما رئیس ننگها می با شید. همین حرف باعث شد الله وردی مقصر آن باخت
شناخته شدو بعد ها برای گرفتن رضایت نامه وپیوستن به پرسپولیس سختی های مدافع
داشتند ، اما او هیچگاه حاضر نشد ننگ فوتبال لقب بگیرد.
بازی تصویر برداری شد؟! در این مورد حرفهای ضدو
نقیض زیادی گفته شد. عده ای می گویند خسروانی از سر ناراحتی زیاد فیلم بازی 6تایی
ها را در مرکز صدا و سیما نابود کرده است اما بازی کنان اکثرا می گویند این بازی
اصلا فیلم برداری نشده است. در همان روز که دیدار دو تیم انجام می شد مسابقات جام
جهانی کشتی به نام آریامهر و با حضور محمدرضا پهلوی شاه ایران در سالن حیدرنیا
برگزار می شده است. البته عده ای مکان بازی ها را سالن 12هزار نفری آزادی عنوان می
کنند. حضور شاه در محل این بازی ها باعث شد دوربینهای ورزشگاه به محل این بازی ها
انتقال یابد و عملا هیچکس به فکر تهیه فیلم بازی نباشد. گفته می شود چند دوربین
خصوصی فیلم بازی را تهیه کرده اند. ضمن این که می گویند اکیپ فیلم برداری دو فیلم
فارسی در محل حضور داشته اند و تصاویری از بازی را برای فیلم خود ضبط کرده اند که
هیچکدام از این گفته ها صحت نداشت.
به هر حال در پایان بازی ها غلامحسین مظلومی گلزن
قهار تاج با 15 گل آقای گل شد و غفور جهانی از ملوان با 13 گل ، سیاوش حیدری از
ذوب آهن با 10 گل و حسین کلانی و صفر ایرانپاک از پرسپولیس و علی جباری از تاج با
8 گل در رده های بعدی ایستادند.
1353 _ مسابقات جام تخت جمشید (سلطه به رنگ آبی)
در دومین دوره جام تخت جمشید هم مانند سال گذشته
بازی ها در یک گروه 12 تیمی و بصورت رفت و برگشت انجام میشد.لیگ سال 1353 با شرکت
هفت تیم تهرانی و پنج تیم شهرستانی انجام شد .
این دوره با توجه به اتفاقات سال 52 با
حساسیت های زیادی روبرو بود.پرسپولیسی ها در صدد دفاع از قهرمانی و استقلالی ها در
صدد جبران شکست کوبنده فصل قبل بودند.
در روز شنبه 4 خرداد 1353در ورزشگاه امجدیه بازی
رفت جام دوم تخت جمشید بین تاج و پرسپولیس با تک گل حسن روشن در دقیقه 88 با یک گل
به سود استقلال به پایان رسید. داور سوئیسی داربی قبلی که با نتیجه یک یک به پایان
رسیده بود این دیدار را هم قضاوت کرد تا با واکنش های بسیار تند تماشاگران
پرسپولیس در خلال بازی روبرو شود. در حالی که تمام موقعیت ها به سود پرسپولیس رقم
می خورد اما به لطف قضاوت داور سوئیسی و البته مقداری هم بدشانسی پرسپولیس از زدن
گل باز ماند تا با گل دقایق پایانی روشن بازی به سود استقلال پایان یابد.
در بازی برگشت هم که در روز چهارشنبه 27 آذر
1353استادیوم آریا مهر برگزار شد پرسپولیس موفق شد 2 بر یک تاج را شکست دهد
ایرانپاك و حاج رحیمی پور برای پرسپولیس و مظلومی برای استقلال در این بازی گلزنی
کردند.در این بازی جعفر کاشانی یکی از بهترین های تاریخ پرسپولیس برای همیشه از
دنیای فوتبال خداحافظی کرد.
در پایان این دوره از بازی ها تاج توانست عنوان
قهرمانی را از آن خود کند و پرسپولیس قهرمان فصل قبل دوم شد.
در تیم قهرمان استقلال بازیکنانی چون ناصر حجازی،
منصور رشیدی، منصور پورحیدری، نوین روزگار، اکبر کارگر جم، سعید باغوردانی،
آندرانیک اسکندریان، کارو حق وردیان، هادی نراقی، مهرداد زمانزاده، غلامحسین
مظلومی، حسن روشن، حسن نگارش، مسعود مژدهی و رضا عادلخانی به مربیگری رازکو رایکوف
بازی میکردند.
ترکیب تیم نایب قهرمان پرسپولیس را نیز هادی
طاووسی، بهرام مودت، رضا وطنخواه، صفر ایرانپاک، ایرج سلیمانی، جواد الله وردی،
جعفر کاشانی، حسین کلانی، علی پروین، فریدون معینی، مسیح مسیح نیا، محمد دستجردی،
ادیبی، محراب شاهرخی، اسماعیل حاج رحیمی، محمود خوردبین، محمد رضا خلعتبری و
همایون بهزادی به مربیگری آلن راجرز تشکیل میداد.
در پایان بازی ها غلامحسین مظلومی از تاج و عزیز
اسپندار از ملوان مشترکا با 10 گل آقای گل شدند.
1354 _ مسابقات جام تخت جمشید (لیگ دوباره سرخ شد)
در سال 54 پس از یک دوره وقفه لیگ دوباره به سلطه
قرمز پوشان پایتخت درآمد.
در این سال، لیگ ایران، با افزایش تعداد تیم‌ها و
با حضور هفت تیم تهرانی و 9 تیم شهرستانی (جمعا با شركت 16 تیم) برگزار شد. لیگ
54،که به صورت رفت و برگشت انجام می شد از اسفند سال 53 شروع شد و در آذرماه سال
54 به پایان رسید و پرسپولیس جام قهرمانی را پس گرفت.
در تیم قهرمان پرسپولیس بازیکنانی چون، بهرام
مودت، حسین قراخانلو، ابراهیم آشتیانی، جواد ا...وردی، بیژن ذوالفقارنسب، یعقوب
فاطمی مقدم، محمد دادكان، علی پروین، اصغر ادیبی، فریدون معینی، صفر ایرانپاك،
محمود خوردبین و... حضور داشتند. بیوك وطنخواه، سرمربی پرسپولیس بود. وطنخواه
اولین سرمربی ایرانی قهرمان لیگ محسوب میشد.
در تیم زردپوش پایتخت نیز بازیکنانی مثل سجادی،
میر فخرایی، توانایی، نایب آقا، غزال، صادقی، عزیزی، مهدی خبیری، خورشیدی، خبیری،
علیزاده، نقدی، رمزی، مهدوی، نقوی و صفری به مربیگری عسگری توانستند هما را به
نایب قهرمانی برسانند.
تیمهای پرسپولیس ، هما ، پاس ، استقلال ، ابومسلم
، دارایی ، ملوان ، صنعت نفت ، ذوب آهن ، بانك ملی ، سپاهان ، آرارات ، نیروی
اهواز ، برق شیراز، راه آهن و تراكتورسازی تبریز تیمهای حاضر در این رقابت‌ها
بودند.
ستارگان برتر لیگ سوم تخت جمشید علی پروین از
پرسپولیس، ناصر نورایی از هما و محمد صادقی از تیم فوتبال پاس بودند.
ناصر نورایی (هما) 18 گل، محمود ابراهیم زاده (ابومسلم مشهد)، ذوالفقار نظام آبادی
(نفت آبادان)، علی نیاکانی (ملوان) 11 گل و صفر ایرانپاک (پرسپولیس) 10گل از جمله
بهترین گلزنان این دوره به شمار می روند.
اتهام دوپینگ استقلالی‌ها را در اردیبهشت سال 54
همایون بهزادی، سرمربی وقت پرسپولیس بعد از شكست سه بر یك پرسپولیس برابر حریف زد.
این اتهام در مجامع فوتبالی، زیاد جدی گرفته نشد.
در جدول رده بندی این دوره تیم ها به ترتیب زیر به
کار خود پایان دادند:
1- پرسپولیس تهران
2- هما تهران
3- پاس تهران
4- تاج تهران
5- ابومسلم مشهد
6- دارایی تهران
7- ملوان انزلی
8- نفت آبادان
9- ذوب آهن اصفهان
10- بانک ملی تهران
11- سپاهان اصفهان
12- آرارات تهران
13- نیرو اهواز
14- برق شیراز
15- راه آهن تهران
16- تراکتورسازی تبریز
1355 _ مسابقات جام تخت جمشید (اولین قهرمان سبز ایران پس از سلطه سرخابی ها)
از آغاز لیگ تخت جمشید جام تا 5 سال میان قرمز و
آبی رد و بدل میشد تا جایی که در سال 1355 به قهرمانی رسیدن تیمی به جز قرمز و
آبی تعجب همگان را برانگیخت.
دراین سال، پاس با هدایت حسن حبیبی یک شگفتی در
فوتبال ایران خلق کرد و به سلطه سرخابی ها در تخت جمشید پایان داد. در تیم پاس سال
55 بازیكنانی حاضر بودند كه سابقه ملی داشتند یا بعدها ملی‌پوش شدند. نفراتی مثل
مجید حلوایی، حسین گازرانی، ایرج دانایی‌فرد، محمد صادقی، حسین فركی، همایون
شاهرخی، مهدی مناجاتی، بهتاش فریبا، محمود حقیقیان و البته مهدی دینورزاده آنها
تیم مخوفی را می‌ساختند.
پرسپولیس هم که در میان ناباوری نائب قهرمان شده
بود با ترکیبی از بهرام مودت، صفریان، قره خانلو، آشتیانی، فریدون معینی، رضا
وطنخواه، فتاحی، الله وردی، محمد رضا خلعتبری، رشیدی، ادیبی، دستجردی،
ذوالفقارنسب، پروین، خوردبین، دادگان، مایلی کهن، فاطمی مقدم، زادمهر، رزمجو،
ایرانپاک و حاج رحیمی پور به مربیگری بیوک وطن خواه در این مسابقات حضور داشت.
لیگ چهارم دراین سال با شرکت هشت تیم تهرانی و هشت
تیم شهرستانی بصورت رفت و برگشت انجام شد و از اسفند 54 تا آذرماه سال 55 به طول
انجامید. و تیم های پاس، پرسپولیس و شهباز اول تا سوم شدند.
حسین گازرانی، از تیم پاس قهرمان، علی پروین از
پرسپولیس و پرویز قلچ خانی از تیم دارایی بهترین بازیكنان لیگ در این سال بودند.
غلامحسین مظلومی (شهباز) با 19 گل، غفور جهانی (ملوان) با 9 گل، حسین فرکی و حبیب
شریفی (پاس)، ناصر نورایی (هما)، هادی نراقی (تاج ) و حسین حافظی (نیرو) نیز
هرکدام با 7 گل از بهترین گلزنان این سال بودند.
این درست كه دارایی با 21 تساوی در 30 بازی ركورد
تاریخ فوتبال ایران را شكست اما همین دارایی طی هفت برد خود، پرسپولیس و استقلال
را شكست داد.
در پایان لیگ چهارم تیم ها به ترتیب زیر به کار
خود پایان دادند:
1- پاس تهران
2- پرسپولیس
3- شهباز تهران
4-تاج
5- دارائی تهران
6- نیرو
7- ملوان انزلی
8- هما تهران
9- ماشین سازی تبریز
10- بانک ملی تهران
11- برق شیراز
12- آرارات
13- نفت آبادان
14- سپاهان اصفهان
15- ذوب آهن اصفهان
16- ابومسلم مشهد
1356 _ مسابقات جام تخت جمشید (تكرار بزرگی سبزجامگان)
تیم فوتبال پاس در سال 1356، قهرمانی را در لیگ
ایران، یعنی لیگ پنجم تخت جمشید تكرار كرد و بار دیگر قهرمان رقابت‌ها شد. لیگ
پنجم تخت جمشید با شركت 16 تیم از اسفند 55 آغاز و در بهمن ماه سال 56 به پایان
رسید.
پاس قهرمان با حضور رضا قفلساز، مجید حلوائی، محسن
هوشنگی، حسین کازرانی، مهدی دینور زاده، محمود حقیقیان، مهدی مناجاتی، همایون
شاهرخی (کاپیتان)، محمد صادقی، فرامرز عزتی، مائیس میناسیان، حسین فرکی، حبیب
شریفی، مصطفی شعبانی، بهروز صحابه وحسین ضرابی و با مربیگری حسین حبیبی صاحب عنوان
قهرمانی در این دوره از رقابت‌ها شد.
پرسپولیس هم با قره خانلو، صفریان، رزمجو، بیژن
ذوالفقارنسب، بهرام میر شیبانی، صفر ایرانپاک، قلیچ خانی، یعقوب فاطمی مقدم، علی
پروین، رشیدی، احد دیانی، محمد رضا خلعتبری، محمود خوردبین، محمد مایلی کهن،
جهانگیر فتاحی، محمد دادگان، علیرضا عزیزی، اسماعیل حاج رحیمی پور، محمد زادمهر،
رضا وطنخواه، محمد دستجردی به مقام نائب قهرمانی رضایت داد.
پاس تهران ، پرسپولیس ، ملوان ، استقلال، تراكتورسازی
تبریز ، صنعت نفت ، برق شیراز ، ذوب‌آهن ، نیروی اهواز ، ماشین‌سازی ، شهباز ، هما
تهران ، سپاهان اصفهان ، بانك ملی تهران ، دارایی و راه‌آهن تیمهای
حاضر در لیگ پنجم تخت جمشید بودند.
از بهترین گلزنان این دوره هم میتوان به عزیز اسپندار(ملوان)16 گل، حسین فرکی(پاس)
12 گل، محمد رضا عادلخانی(شهباز)، حسن روشن (تاج )، پرویز مظلومی (تراکتور سازی)،
حسین فداکار (دارایی)، آلن ویتل (پرسپولیس) 9 گل، هادی نراقی (تاج )، حسین زمانیان
(بانک ملی) 8 گل
محمد صادقی از تیم فوتبال پاس تهران، غفور جهانی
از تیم ملوان انزلی و علی پروین از پرسپولیس، بهترین بازیكنان لیگ این سال بودند.
شكست سه بر صفر پرسپولیس برابر تاج سابق كه بسیار جوانتر بود، اتفاق عجیب لیگ در
اردیبهشت 56 بود كه باعث شگفتی در بهار سال مورد اشاره بود.
رده بندی نهایی تیم ها تا پایان لیگ پنجم تخت
جمشید:
1- پاس تهران
2- پرسپولیس تهران
3- ملوان انزلی
4- تاج
5- تراکتورسازی تبریز
6- نفت آبادان
7- برق شیراز
8- ذوب آهن اصفهان
9- نیرو
10- ماشین سازی تبریز
11- شهباز تهران
12- هما تهران
13- سپاهان اصفهان
14- بانک ملی تهران
15- دارایی
16- راه آهن تهران
1357 _ مسابقات جام تخت جمشید (پیروزی پربرکت انقلاب اسلامی و لیگ ناتمام!!!)
لیگ ششم تخت‌جمشید با زبانه گرفتن شعله‌های انقلاب
در هفته سیزدهم متوقف شد كه البته در این زمان شهباز صدرنشین بود. مسابقات لیگ ششم
تخت جمشید از اسفند‌ماه سال 56 شروع شد.
صدرنشین/ شهباز با ستارگانی چون ناصر حجازی، كمال
خلیلیان، اصغر صدری، نصر‌ا... عبدالهی، ابراهیم قاسمپور، محمود حقیقیان، حمید مجد
تیموری، غلامحسین مظلومی و محمدرضا عادلخانی با مربیگری فرانس فان بالكوم هلندی در
این رقابت‌ها حاضر بود.
در لیگ نیمه كاره سال 57، تیمهای زیر در رقابت‌ها شركت داشتند.
شهباز ، پرسپولیس ، استقلال، پاس ، نیروی اهواز ،
ملوان ، بانك ملی ، تراكتورسازی ، صنعت نفت ، برق شیراز ، ماشین‌سازی ، ذوب‌آهن ،
رستاخیز خرمشهر ، ابومسلم مشهد ، دارایی و هما تهران تیمهای حاضر در
رقابت‌ها بودند.
تا زمان تعطیلی لیگ، حسین فركی (پاس)، ابراهیم
قاسمپور (پاس) و محمد مایلی كهن (پرسپولیس) بهترین بازیكنان حاضر در مسابقات لیگ
بودند.
شكست دو بر یك پرسپولیس برابر پاس در هفته دوم
رقابت‌ها، مهمترین اتفاقی بود كه در مسابقات نیمه كاره لیگ رخ داد.
به هر حال لیگ ایران در سال ۵۷ با تمامی سختی ها در حال برگزاری بود
و تا آخرین لحظات با برتری تیم های شهباز، پرسپولیس و تاج ادامه داشت که انقلاب پر
برکت اسلامی ایران به وقوع پیوست و به دنبال آن لیگ فوتبال ایران به مدت 11
سال
تعطیل شد!!!
در سال های اوایل انقلاب فوتبال در ایران یک بازی انگلیسی و
حرام!! تلقی میشد و انجام آن در هر کجا جرم محسوب میشد. بیان اتفاقات رخ داده در
این ایام در فوتبال ایران در این مجال نمیگنجد.
به هر حال پس از همه این اتفاقات جام تخت جمشید جای خود
را به لیگ قدس داد تا فوتبال ایران پس از ۱۱ سال عقب افتادگی مجددا کار خود را
آغاز کند!
منبع : www.ProSoccer.ir
